Sago op de Plank!
|
Titel: Sago op de plank! Productie: 2012 In opdracht van: Stichting Hapin Met: Jeroen Overweel, redactie en interview en Fokke van Saane, geluid en geluidsmix In mei 2010 reisde ik met Jeroen Overweel (toenmalig directeur Hapin) en Fokke van Saane (geluidsman) naar West-Papoea om daar meerdere korte films op te nemen in opdracht van de stichting Hapin. In deze korte film vertellen drie leden van een corporatie in Depapre over de aanschaf van een sago raspmachine. Sago is het basisvoedsel in Papoea, gemaakt uit de sago palm.
Geschiedenis
West-Papoea is het westelijk deel van het eiland Nieuw-Guinea. Het eiland grenst aan Indonesië en ligt ten noorden van Australië. Het is het op een na grootste eiland ter wereld (na Groenland). West-Papoea maakt deel uit van de Nederlandse koloniale geschiedenis. Ook van mijn geschiedenis dus. In 1660 kwam het onder gezag van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). In de 19e eeuw werd Nieuw-Guinea verdeeld onder Nederland, Duitsland en Engeland. Nederland kreeg het bestuur over het westen, Duitsland over het noordoosten, Groot-Britannië over het zuidoosten. In 1872 erkende het sultanaat Tidore de soevereiniteit van het Koninkrijk der Nederlanden en gaf Nederland toestemming bestuur te vestigen in zijn gebieden. Het westelijke deel van Nieuw-Guinea maakte zo ineens deel uit van Nederlands-Indië. De eerste blijvende nederzettingen van Europeanen in het Nederlandse gedeelte bestond uit zendelingen die zich hier in 1855 vestigden, in 1895 volgde Nederland zelf met de vestiging van bestuursposten. Omdat er nauwelijks kennis was over de binnenlanden, grote delen op de kaart waren nog een witte vlek, viel een groot deel van Nederlands-Nieuw-Guinea niet onder bestuur. Men had geen idee hoeveel Papoea's (de oorspronkelijke bevolking) er op het eiland leefden. De bewoners in het binnenland waren tuinbouwers, verzamelaars of jagers. Alleen aan de kust werd er kleinschalig wat handel gedreven. Na WOII, in 1949, werd Indonesië onafhankelijk. Nederlands-Nieuw-Guinea bleef buiten deze overdracht. Van 1949 tot 1962 was Nederlands-Nieuw-Guinea een overzees gebiedsdeel van het Koninkrijk der Nederlanden. Nederland stelde zich tot taak om de bevolking 'op te voeden tot zelfstandigheid’ en beloofde West-Papoea hiermee zelfstandigheid. De hierdoor gewekte verwachtingen maakten het voor de Papoea's des te pijnlijker toen, onder internationale druk, Nederland West-Papoea moest overdragen aan Indonesië. Sinds die tijd is West-Papoea een provincie van Indonesië. Voorwaarde voor de overdracht was wel dat de Papoea's zich in de zogenaamde 'Act of Free Choice' konden uitspreken over hun staatkundige toekomst. Maar door dwang en manipulatie zorgde Indonesië ervoor dat de uitslag in haar eigen voordeel uitviel. West-Papoea heette voortaan Irian Jaya. In 1906 werd Brits Nieuw-Guinea (het zuidoostelijk deel van Nieuw-Guinea) overgedragen aan Australië. In 1914 en na WOI kreeg Australië het mandaat over het Duitse deel van Nieuw-Guinea (het noordoostelijk deel). In 1949 werden beide oostelijke delen verenigd tot Papoea-Nieuw-Guinea (PNG). 1975 werd dit oostelijk deel onafhankelijk. Hier wonen nu circa 5 miljoen mensen. In het huidige West-Papoea wonen ongeveer 2 miljoen mensen. Onder Suharto (president van Indonesië van 1967 tot 1998) werden de rechten van de bevolking daarna ernstig geschonden. Er kwam een zogenaamd 'beschavingsprogramma' met ondermeer als doel om Papoea mannen te ontdoen van hun peniskokers en hen over te halen 'behoorlijke kleding' te dragen. De Papoea's vonden dat de Indonesische overheid geen respect toonde voor hun 'adat' en religie (de twee cruciale aspecten van de Papoea-identiteit.) Posities in overheid en economie werden in toenemende mate ingenomen door niet-Papoea's, veelal mensen uit Indonesië die in West-Papoea kwamen wonen in het kader van het officiële transmigratie-programma. De Papoea's werden meer en meer gemarginaliseerd. Sinds de democratische omwentelingen in de nieuwe eeuw is de situatie complexer. Een groeiende bestuurlijke en politieke Papoea elite voelt zich verbonden met de Indonesische staat. Veel Papoea's maken gebruik van de democratische ruimte die geboden wordt, zoals de nieuwe naam voor de provincie: 'Papoea' en het wedijveren voor een Speciale Autonomie. Maar deze Speciale Autonomie wordt maar niet uitgevoerd. De mensenrechten worden nog steeds geschonden en Papoea wordt ondertussen van z'n hulpbronnen beroofd. Bovenstaande tekst is afkomstig uit meerdere bronnen. Ik hoop dat ik de essentie van de geschiedenis, het onrecht en de mensenschendingen, op een juiste manier heb weergegeven. Laat mij weten wanneer dit niet het geval is. (E.V.) Meer informatie Een laat koloniaal experiment door Karel Davids West-Papoea het vergeten en onderdrukte volk BNN/VARA Viktor Kaisiëpo - ter nagedachtenisInterview met de op 31 januari 2010 overleden Viktor Kaisiëpo. Hij was een van de sprekers op de Papoea Pride conferentie in Utrecht in 2009, over de toekomst van de inheemse Papoea' s in Indonesisch Papoea. Viktor Kaisiëpo zette zich in voor het recht op zelfbeschikking van West-Papoea, waar hij ook is geboren. Hij was woordvoerder van de gezamenlijke Papoea-organisaties in Nederland en lobbyde bij de VN voor de rechten van zijn volk en andere inheemse volkeren.
Muridan WidjojoDe tegenstellingen tussen Jakarta en Papoea over de interpretatie van de geschiedenis en de politieke status van Papoea is een van de voornaamste oorzaken van het conflict in Papoea, aldus Muridan Widjojo van het Indonesisch Instituut van Wetenschappen (LIPI). Een vreedzame dialoog om uit de impasse te komen is hard nodig. Hiervoor heeft het LIPI de zogenaamde Papoea Road Map geschreven om dit proces een richting te geven. Het laatste nieuws is dat oud vice-president Jusuf Kalla gevraagd is zijn steun te geven. Kalla speelde een belangrijke rol in het Atjehse vredesproces. (Bron www.hapin.nl)
In dit filmpje wordt hij geïnterviewd over zijn visie op dialoog tussen provincie Papoea en Indonesie. Het interview is opgenomen tijdens Papoea Pride 2009 in Utrecht. |
Dansfeest in Kemtumilena Papoea |